حسن احتیاطرجحان احتیاط به حسب شرع را حسن احتیاط گویند. ۱ - تعریفحسن احتیاط، به معنای رجحان احتیاط در نزد عقل و شرع است. در این که رعایت احتیاط در نزد عقل و شرع فی الجمله در برخی موارد نیکو و پسندیده است، میان اصولیون اختلافی وجود ندارد، هر چند برخی آن را در همه جا نیکو می‌دانند و برخی به تفصیل اعتقاد دارند. ۲ - شهرت نزد اصولیوناصولیونی که احتیاط را مطلقا نیکو می‌دانند، می‌گویند: این جمله از قدیم در میان اصولی‌ها مشهور بوده است که: «الاحتیاط حَسَن علی کل حال»؛ یعنی حتی در مواردی که شخص می‌تواند واقع را درک کند و حجت و برهان بر حکم واقعی را در اختیار دارد، احتیاط نیکو است، تا چه رسد به مواردی که نسبت به آن شک و شبهه وجود دارد. ۳ - احتیاط از نظر عقلاما از نظر عقل، شکی نیست که عقل به رجحان احتیاط حکم می‌نماید، زیرا به سبب احتیاط، شخص از وقوع در مفاسد واقعی حفظ می‌شود. در این مورد اصولی‌ها اتفاق نظر دارند. اما از جهت شرع، با توجه به اخبار رسیده از معصومین علیهم‌السّلام، رجحان احتیاط، قطعی است، اگر چه در مولوی یا ارشادی بودن این رجحان میان اصولیون، اختلاف است. ۴ - نکتهاحتیاط در دو مورد، به علت دخالت عوامل خارجی، رحجان ندارد: ۱. احتیاطی که به ایجاد حالت روحی وسواس در شخص منجر گردد؛ ۲. احتیاطی که سبب اختلال نظام و هرج و مرج در زندگی انسان شود. [۲]
مغنیه، محمد جواد، علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، ص۲۷۱.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۲۰، برگرفته از مقاله «حسن احتیاط». |